21e eeuw

1.1 Deze zomer reisde ik met mijn gezin door China. Het was in vele opzichten een ontdekkingsreis. Van moderne eigentijdse architectuur heb ik onbedoeld veel gezien, omdat er ongelooflijk veel gebouwd wordt in China. Twaalf jaar geleden waren we ook in China en toen werd er ook best veel gebouwd, maar meer zoals bij ons voor 2008. Maar nu, snap je niet hoe se het voor elkaar krijgen, zoveel wordt of is er recent gebouwd. 1.2 Er was echter wel 1 gebouw dat ik bewust wilde bezoeken: het hoofdkantoor van de Chinese tv CCTV, ontworpen door het bureau van de Hollander Rem Koolhaas. Niet dat ik het gebouw per se wilde zien, maar toen ik in Beijing was wilde ik toch graag kijken hoe het gebouw in werkelijkheid is. 1.3 Het ligt aan de rand van het zakencentrum naast de 3e Ringweg. Er naar toe lopend tussen de hoge glimmende kantoorkolossen kwam het gebouw plots voor een deel in het zicht. En gelijk is het onmiskenbaar daar, zoals iemand met charisma een zaal binnen stapt. Het is een enorm gebouw, maar tegelijk is het meer leegte dan gebouw. Maar het eist ontegenzeglijk, vol overtuiging en als vanzelfsprekend zijn plek op tussen het 'geweld' van al die hogere kantoorkolossen en het viaduct van de brede Ringweg met de verkeershektiek. 1.4 Dit gebouw is van een andere orde. Waar alle hoge gebouwen er omheen gewoon kleine gebouwen zijn die uitvergroot zijn, is dit een monument met zijn eigen autonome vorm. Dit gebouw kun je niet vergroten of verkleinen, net zo als je de piramides in Egypte niet kunt vergroten of verkleinen. Of het Parthenon, of de Taj Mahal of de Eifeltoren. Dit is enig in zijn soort. En zoals Le Corbusier voor de nieuwe, onafhankelijke staat India in de 50'er jaren van de vorige eeuw in Chandigarh een nieuwe architectuur vond en een modern monument maakte, zo is dit de nieuwe vorm voor de metropool van de 21ste eeuw. 1.5 Dit is een gebouw van deze nieuwe eeuw en het is het eerste gebouw dat ik ken. In Nederland zou het gebouw niet passen, wij leven nog in de 20e eeuw en onze steden zijn voornamelijk 19e eeuws. Daar is niet veel mee mis, maar wij leven nog te veel in het verleden om dit mogelijk te maken. 1.6 Geschiedenis is mooi, maar ook vaak een ballast. China heeft natuurlijk nog een veel groter verleden dan Nederland, maar het land heeft de afgelopen 100 jaar een paar keer op een ongemeen radicale wijze gebroken met haar geschiedenis. Vaak met catastrofale gevolgen. Maar kennelijk heeft het hun in staat gesteld om met sommige zaken een nieuw begin te maken, zoals de metropool van deze tijd. Of ik die mooi of prettig vindt doet niet veel ter zake, het is er gewoon. En Koolhaas heeft daar een nieuwe vormentaal voor gemaakt, zo sterk en zo krachtig dat het een monument is. Hopelijk zien de Chinezen dit ook zo, want zo makkelijk als ze bouwen, zo makkelijk slopen ze ook. 1.7 En zoals dat is met dit soort zaken, is het niet met een foto vast te leggen. Van de gebouwen er omheen kun je een foto maken en de werkelijkheid die je bezoekt komt overeen met die van de foto. Maar dit gebouw is zijn eigen werkelijkheid, niet te vatten in een afbeelding. Gelukkig heb ik de moeite genomen er naar toe te gaan.